1. MÓSEBÓK

Nú höfum við lesið um tvo fyrstu afkomendur Adams og Evu, þ.e. manns og konu, það er um bræðurna Kain og Abel. Á þessari sögu sjáum við ekki hvers vegna Guði þóknaðist betur fórn Abels en fórn Kains og gerði þannig upp á milli þeirra.

Fljótt á litið dettur manni í hug, að Guði hafi þóknast betur að fórn Abels, af því að hún var dýrmætari en fórn, sem var af ávexti jarðar. Og vissulega var hún það. Auk þess var sú fórn fyrsta fyrirmyndin að hinni sönnu fórn, sem var sjálfsfórn Guðslamsins, sem var Jesús Kristur. Það sá Jóhannes skírari fyrir sér, eftir að hann hafði fengið opinberun um hver Jesús í raun og veru var, við það að skíra hann í ánni Jórdan. Daginn eftir skírnina sá hann Jesú koma til sín og segir við lærisveina sína:

"Sjá Guðs lamb, sem ber synd heimsins." (Jóh. 1:29).

Fórn þeirra Kains og Abels, hefur sjálfsagt verið bæn um miskunn Guðs, sem þeir höfðu óhlýðnast eins og foreldrarnir.

Hinir kristnu Ísraelsmenn gerðu sér grein fyrir ástæðunni fyrir því, hvers vegna Guði þóknaðist betur fórn Abels en fórn Kains. Það sjáum við í Nýja testamentinu, í Hebreabréfinu. Þar stendur m.a:

Fyrir trú bar Abel fram fyrir Guð betri fórn en Kain,
og fyrir trú fékk hann þann vitnisburð, að hann væri réttlátur, er Guð bar vitni um fórn hans.
Með trú sinni talar hann enn, þótt dauður sé. (Hebr.11:4.)

Það var því ekki verðmæti fórnarinnar, sem skipti mestu máli, heldur trúin og einlægni trúarinnar. Þess vegna er þessi hluti sögunnar rækileg kennsla um réttlætingu fyrir trú, sem er höfuðkjarninn í ritum Páls postula í Nt. og kjarninn í kristinni trú, eins og lútherskir menn skilja hana.

Afbrýði, reiði, hatur, grimmd er síðan rauði þráðurinn í framhaldinu, með fyrsta morði sögunnar: Kain drepur Abel bróður sinn. Bróðurmorðið jók á bölvunina og kallaði ítrekað á þá hegningu Guðs, sem enn hvílir yfir mannkyninu.

Guð hélt samt vernd sinni yfir lífi Kains. Þannig heldur Guð vernd yfir syndugum mönnum enn í dag að vissu marki.

Fyrir trú á Guð var enn möguleiki til fyrirgefningar Guðs og sá möguleika var endanlega staðfestur í syni hans, Jesú Kristi, þ.e. fyrirgefningu fyrir trú.

Um þennan þátt er lítið að segja annað en að hefndarhugurinn er ríkjandi t.d. hjá Lamek.

Síðan er sagt frá fæðingu Sets, þriðja sonar Adams og Evu. Fæðing hans er mikil huggun fyrir Evu. Fæðinga annarra barna þeirra Adams og Evu er ekki getið, en vissulega gætu þau hafa verið fleiri, þar á meðal einhver fjöldi dætra, því annars hefið mannkyninu ekki fjölgað. Meðal Ísraelsmanna og meðal heiðinna þjóða á öllum tímum var konan svo lítils metin að varla hefur þótt taka því að geta um fæðingu þeirra, nema í sérstökum tilfellum. Dóttir, stúlka var fyrst og fremst verslunarvara, sem faðirinn seldi væntanlegum eiginmanni, enda var fjölkvæni algengasta fyrirkomulagið bæði meðal Ísraelsmanna og heiðingjanna.

^{[Aths. 2-1]}

^{[Aths. 2-2]}

Það stingur marga í augun að sjá hvað aldur þessara fyrstu kynslóða varð hár. Það skipti hundruðum ára. Þar með gátu minningarnar frá fyrstu kynslóðinni varðveist öldum saman. Ég þekki engar staðreyndir sem hrekja þessar frásagnir aðrar en þær, að slíkt þekkist ekki í dag, því að á þeim öldum, sem menn þekkja í dag, er mannsævin miklu styttri. Ég reyni ekki að setja fram neinar skýringar á þessu langlífi hinna fyrstu manna.

Í þessum kapítula er sagt frá Enok, sem var eðlilegur maður, átti syni og dætur, en var svo einlæglega trúaður, að Guð nam hann burt af jörðinni, þ.e. hann dó ekki. (1. Mós. 5:24)

Í þessum kapítula er getið elsta manns í heimi fram að þessu: Það var Metúsala, fyrsta barn Enoks. Hann varð níu hundruð sextíu og níu ára.

Langlífi kemur líka skýrt fram öllum þessum kapítula, sem segir að lokum frá fæðingu Nóa og hinna þriggja sona hans,en það voru þeir Sem, Kam og Jafet.

Menn hafa reynt að skýra þetta langlífi á ýmsan hátt, eins og með því að árið tákni hér annað en hjá okkur eins og t.d. uppskerutímabil. Ég hef enga sérþekkingu til að leggja dóm á það, en tel það hæpna fullyrðingu.

Ég þýði nú skemmtilega ábendingu úr norskri biblíuorðabók. Heiti þessa þáttar mundi vera á íslensku:

Munnleg geymd forfeðrannna

Munnleg geymd forfeðrannna raskaðist ekki við að ganga frá einni kynslóð til annarrar.

Þegar Adam dó, 930 ára gamall, var Set 800 ára, Enos 695 ára, Kainan 605 ára, Malalelel 535 ára, Jared 470 ára, Enok 308 ára, Metúsala 243 ára og Lamek 56 ára. Þegar Enok var upphafinn 365 ára gamall, var Set 857 ára, Enos 752 ára, Kainan 662 ára, Mahalalel 592 ára, Jared 527 ára, Metúsala 300 ára og Lamek 113 ára. Þegar Enos dó 905 ára gamall, var Kainan 815 ára, Mahalalel 745 ára, Jared 680 ára, Metúsala 453 ára, Lamek 266 ára og Nói 84 ára. Þegar Lamek dó 777 ára gamall, var Metúsala 964 ára, Nói 595 ára og Sem 93 ára. Þegar Medúsala dó 969 ára gamall (á tímum syndaflóðsins), var Nói 600 ára og Sem 98 ára. Þegar Nói dó 950 ára gamall, var Sem 448 ára, Arpaksad 348 ára, Sela 313 ára, Eber 383 ára, Reú 219 ára, Serúg 187 ára og Tera 128 ára. Þegar Sela dó 433 ára gamall, var Abraham 118 ára og Ísak 18 ára. Þegar Sem dó 600 ára gamall, var Abraham 150 ára og Ísak 50 ára. Þegar Eber dó 464 ára gamall, var Ísak 79 ára og Jakob 19 ára.

Sem gat t.d. setið í tjaldinu hjá Ísak og Rebekku og sagt þeim frá reynslu sinni í syndaflóðinu, þegar hann var í örkinni. Þá gat hann sagt: "Nú ætla ég að segja ykkur frá ennþá eldri atburðum: Ég var 93 ára gamall, þegar Lamek afi minn dó, og hann var 56 ára þegar Adam dó. Afi minn hefur oft sagt mér hve Adam var hrærður, þegar hann sagði frá hinum yndislegu dögum í aldingarðinum Eden og hinu hræðilega augnabliki, þegar hann og Eva fundu eitur höggormsins í hjarta sínu og földu sig fyrir augliti Drottins Guðs milli trjánna í aldingarðinum."

Eftir dr. William Blackwood.

^[Aths. 2-3]

Ég fer ekki nánar út í að skýra 5. kapítula þessarar bókar.

"Synir Guðs".

Hér gæti verið átt við menn, sem höfðu helgað sig Guði á sérstakan hátt og náð miklum völdum, en tekið sér glæsilegustu konurnar, sem á engan hátt voru Guði þóknanlegar og átt með þeim börn. Orðið "guðir" merkir máttarvöld. Það getur líka merkt himneskar verur, sbr. Job. 1:6 og 2:1. og Sálm. 82:

Guð stendur á guðaþingi og heldur dóm mitt á meðal guðanna.

Greinilegt er á þessari frásögn, að hún er ævagömul og hefur geymst í munnmælum öldum saman.

Hér kemur enn betur í ljós, hve ævafornar frásagnir þetta eru. Þessar upplýsingar virðast ekki hafa neitt annað gildi fyrir sögu mannkynsins, en að hér virðist Guð, af einhverjum ástæðum hafa ákveðið að takmarka æviskeið mannsins frá því sem var í upphafi mannsævinnar.

Þetta er stutt og alvarleg saga, en framkvæmdin kemur fram í næsta þætti.

Málsgreinin: Nói gekk með Guði, er skýringin á því hvers vegna Nói var réttlátur og vandaður maður. Að ganga með Guði felur í sér, að hann hafi lifað í nánu sambandi við Guð bæði trúarlega og siðferðilega. Það er fyrirmyndin að lífi trúaðs, kristins manns.

Við höfum lesið samtal Guðs við Nóa sem aðdraganda að sjálfu flóðinu. Frá versi 18-21 kemur fram sáttmálinn, sem Guð gerir við Nóa. Hugleiðum hvílíka trú Nói þurfti að hafa, til að fara að fyrirmælum Guðs. Gerum okkur líka grein fyrir hvílíkt feikna verk þetta hefur verið að smíða slíkt skip, sennilega margra ára verk með takmörkuðum verkfærum.

Hugleiðum hvílík trúarreynsla þetta hefur verið -- ekki aðeins fyrir Nóa -- heldur líka fyrir konu hans og drengi, sem að vísu hafa verið fullorðnir, þegar smíðin hefst og eru orðnir harð-fullorðnir þegar verkinu líkur. Hvað hefði orðið úr okkar trúarþreki við svona heimskulega iðju, eins og þetta virtist hafa verið.

Svona örk (eða skip) hefur ekki verið smíðuð á nokkrum mánuðum, eins og

1M 6:22.

Og Nói gjörði svo. Allt gjörði hann eins og Guð bauð honum.