1. Mósebók

Áður en við skoðum nánar textann sem við lásum, skulum við líta á síðustu sex versin í 11. kapítulanum.

Nú skoðum við nánar textann sem við lásum um fyrirheitna landið:

Það kemur ekki fram í þessum orðum hvernig Drottinn vitrast Abram, hvort það er í vöku eða svefni eða hvort Drottinn birtist honum í líkamlegri mynd, en köllunin er svo skýr, að Abram er ekki í neinum vafa.

Það er einnig ljóst á þessari köllun, að í henni er fólgin prófun á trú Abrams: Far þú burt úr landi þínu og frá ættfólki þínu og úr húsi föður þíns, til lands, sem ég mun vísa þér á. Þetta er köllun til að fara í trú út í óvissuna.

Kristniboðsköllun er einna líkust þessari köllun, en þarna ríkir samt meiri óvissa en óvissa þeirra sem fá slíka köllun í dag, því í dag hafa menn meiri þekkingu á heiminum, og um hvar þörfin er fyrir slíkt, en þarna var alger óvissa.

Þetta er erfið prófraun fyrir Abram, sem á konu, sem ekki getur átt barn. En með þessari köllun fylgir loforð Guðs um að hann muni eignast barn. Karlmaður sem ekki gat eignast barn var á þessum tímum fyrirlitinn. Hér reynir mjög á trú Abrams og reyndar líka á trú Saraí konu hans.

Þessari köllun fylgdi loforð Guðs um blessun hans og varðveislu gagnvart andstæðingum:

Fyrirheitið, sem hér er undirstrikað, er fyrirheitið um blessun Guðs, sem hann lofar hér að veita öllum ættkvíslun jarðarinnar. Þetta er fyrirheitið um alheims-blessun af afkvæmi hans í framtíðinni, Jesú Kristi, fyrir trú á hann.

Abraham trúir Guði, þótt fyrirheiti hans virðist vera alger fjarstæða. Þetta var fyrsta prófraun trúarinnar sem Guð lagði fyrir Abtitan.vortex.isram, sem síðar fékk nafnið Abraham.

Í næsta versi er sagt frá því að Abraham hlýddi þessari köllun í blindri trú og tók með sér, auk konu sinnar, Lot bróðurson sinn.

Við sjáum hér, að þeir frændur taka með sér þær sálir, sem þeir höfðu fengið í Haran. Það munu vera undirmenn og konur og sennilega líka þrælar. En við sjáum líka algera hlýðni Abrams og mikinn dugnað við að ferðast og kanna þetta ókunna land, sem hann er kominn í, án þess að vita hvað muni gerast næst.

En það næsta sem gerist er það, að Drottinn birtist honum aftur og lýsir því yfir, að Hann gefi Abram þetta land. Ekkert er getið um andstöðu þeirra, sem fyrir voru í landinu. En nú veit Abram, að hann er kominn í það land sem Guð hafði heitið honum.

En þetta átti ekki að ganga þrautalaust fyrir Abram. Það næsta sem við sjáum er að hallæri verður í landinu, svo að Abram neyðist til að fara til Egyptalands með konu sína. Á leiðinni verður honum það ljóst, að kona hans verði tekin af honum, því hún muni hrífa karlmennina. Hann biður konu sína að segjast vera systir hans. Þessi lygi bjargar þeim báðum, en þó hefur Saraí verið í mikilli hættu. Þegar sannleikurinn kemur í ljós er þeim báðum sleppt úr landi, en Abram fær skammir fyrir lygina.

Næsti kapítuli hefst með lokaorðunum í þessari frásögn:

Þetta er í annað sinn sem lögð er áhersla á að Abram ákallar nafn Drottins. Hér virðist vera gengið út frá því, að nafn Drottins hafi geymst í minnum manna allt frá tímum Adams og frá tímum Nóa, sem Guð talaði við á persónulegan hátt á sínum tíma.

Þessi frásögn lýsir Abram mjög vel sem stórbrotnum höfðingja, hjartahlýjum og velviljuðum.

Á þessu fyrirheiti byggja Gyðingar í dag hugsjónir sínar og kröfur um landareign fyrir ættmenn sína. En borgin Jerúsalem er þar aðallega í brennidepli, en það á sér aðra forsögu.

Við lesum [v. 1-13] um herkonunga, þar á meðal þá, sem réðu yfir Sódómu og Gómorru, um flótta þeirra og sennilaga dauða annars þeirra, og um að Lot, hafi verið tekinn í gíslingu af sigurvegurunum. Við lesum líka um flóttamann, sem sagði Abram tíðindin.

Lesum nú nánar frá 14. versinu:

Hér kemur til sögunnar Melkísedek konungur í Salem. Viðbrögð Abrams gagnvart þessum konungi eru svo sérstæð, að þau hljóta að vekja sérstaka athygli. Ekki eru síður athyglisverð blessunarorð þessa dularfulla manns.

Fyrst ætla ég að þýða úr stóru Biblíuorðabókinni nokkrar skýringar um orðið Salem.

Salem, hebr., friður, borg Melkísedeks.
Kirkjufeðurnir álitu að hér væri átt við Salim við Ænon (Skytopolis við Jórdan), en sennilegra er, að álíta eins og Jósefus og rabbínarnir, að Salem sé sama og Jerúsalem.
Urusalem heitir borgin í Tell-el-Amarna- bréfunum, c.a. 1300 f. Kr.
Ur merkir borg. Salem merkir shalom, friður. Jerúsalem merkir borg friðarins.
Leks 1, bls. 3649 og 2193.

Þessa konungs er getið bæði í Davíðssálmi 110:4, og á nokkrum stöðum í Hebreabréfinu í tengslum við Jesú Krist:

Drottinn hefir svarið og hann iðrar þess eigi: Þú ert konungur að hætti Melkísedeks.
(Sálm. 110:4)

Um Jesú er sagt í Hebr.5:5-10:

Svo var það og um Krist. Ekki tók hann sér sjálfur vegsemd að gjörast æðsti prestur. Hann fékk hana af Guði, er hann sagði við hann:

Þú ert sonur minn
í dag hefi ég fætt þig.

Og á öðrum stað:
Þú ert prestur að eilífu
að hætti Melkísedeks.

Á jarðvistardögum sínum bar hann fram með sárum kveinstöfum og táraföllum bænir og auðmjúk andvörp fyrir þann, sem megnaði að frelsa hann frá dauða og fékk bænheyrslu vegna guðhræðslu sinnar.
Og þótt hann sonur væri, lærði hann hlýðni af því sem hann leið.
Þegar hann var orðinn fullkominn, gjörðist hann öllum þeim, er honum hlýða, höfundur eilífs hjálpræðis,
af Guði nefndur æðsti prestur að hætti Melkísedeks.

Í Hebr. 6:13 o. n. v. er sagt:

Þegar Guð gaf Abraham fyrirheitið, þá sór hann við sjálfan sig, þar sem hann hafði við engan æðri að sverja og sagði:
Sannlega mun ég ríkulega blessa þig og stórum margfalda kyn þitt.
Og Abraham öðlaðist það sem Guð hafði heitið honum, er hann hafði beðið þess með stöðuglyndi.
Menn sverja við þann sem æðri er, eiðurinn er þeim staðfesting og bindur enda á öll andmæli.
Með því nú að Guð vildi sýna erfingjum fyrirheitisins enn skýrar, hve ráð sitt væri óraskanlegt, þá ábyrgðist hann heit sitt með eiði.
Í þessum tveim óraskanlegu athöfnum Guðs, þar sem óhugsandi er að hann fari með lygi, eigum vér sterka uppörvun, vér sem höfum leitað hælis í þeirri sælu von, sem vér eigum.
Hún er eins og akkeri sálarinnar, traust og öruggt, og nær alla leið inn fyrir fortjaldið,
þangað sem Jesús gekk inn, fyrirrennari vor vegna, þegar hann varð æðsti prestur að hætti Melkísedeks.

Í Hebr. 7. kap. er svo rifjuð upp sagan um Melkísedek, sem við höfum verið að lesa í biblíulestri okkar.

Abram virðist skynja, að þarna er fulltrúi Guðs, því hann deilir með honum herfangi sínu:

Og Abram gaf honum tíund af öllu. (1M. 14:20b; Hebr. 7:6 nn.)

Hér er fyrsta vísbendingin um að gefa tíund, sem fulltrúi Guðs tekur við sem gjöf helguð Guði. Þetta er fórn, sem er ólík örðum fórnum á þessum tímum, því það er ekki blóðfórn.

Konungurinn í Sódómu vildi fá alla herfangana í sinn hlut og láta Abram hafa fjárhlutina. Abram vill ekkert taka handa sjálfum sér, en leyfa mönnunum sem fylgdu honum í bardagann að njóta fjármunanna sem þeir höfðu hertekið. Abram hafði frelsað Lot, bróðurson sinn, það var honum nóg. Auk þess hafði hann hlotið blessun Melkísedeks og með henni hugarfar miskunnseminnar.